Osman bin Affan (Arapça: عثمان بن عفان, yaklaşık 576 - 17 Haziran 656), İslam'ın üçüncü halifesidir. Aynı zamanda Muhammed'in (s.a.v.) damadı ve İslam tarihindeki ilk önemli deniz savaşının komutanıdır.
Osman bin Affan, Mekke'de, Kureyş kabilesinin zengin ve saygın bir ailesinde doğdu. Tam adı Osman bin Affan bin Ebi el-As bin Ümeyye'dir. Soyu, Abdülmuttalib ile birleşmektedir. İslam'a ilk girenlerden olan Osman, Ebu Bekir'in (r.a.) davetiyle Müslüman olmuştur. İslam'a girişi, Mekke'deki baskı dönemine denk geldiği için çeşitli zorluklara katlanmıştır.
Mekke'deki baskılar artınca, Osman bin Affan ve eşi Rukiyye (Hz. Muhammed'in kızı), diğer Müslümanlarla birlikte Habeşistan'a hicret etti. Daha sonra Mekke'ye geri dönmüş, ardından Medine'ye hicret etmiştir.
Medine'ye hicret ettikten sonra, Osman bin Affan, İslam toplumuna önemli katkılarda bulundu. Özellikle Tebük Seferi'nde orduya yaptığı büyük maddi yardımla tanınır. Ayrıca, Mescid-i Nebevi'nin genişletilmesi için arazi satın almış ve bu amaçla büyük miktarda para bağışlamıştır.
Ömer bin Hattab'ın (r.a.) şehit edilmesinin ardından, bir şura (danışma kurulu) toplandı ve Osman bin Affan, halife olarak seçildi. Halifeliği döneminde İslam devleti genişlemeye devam etti. Azerbaycan, Ermenistan ve Kıbrıs fethedildi.
Osman bin Affan'ın halifeliği döneminde, Kur'an-ı Kerim'in çoğaltılması ve farklı bölgelere gönderilmesi gibi önemli hizmetler yapıldı. Bu sayede Kur'an'ın farklı okunuşlarının önüne geçilmiş ve metin birliği sağlanmıştır.
Halifeliğinin son dönemlerinde, bazı bölgelerde huzursuzluklar baş gösterdi. Özellikle Mısır, Kufe ve Basra'dan gelen isyancılar Medine'ye gelerek Osman bin Affan'ın evini kuşattılar. Kuşatma sırasında, Osman bin Affan Kur'an okurken şehit edildi. Şehadeti, İslam tarihinde önemli bir dönüm noktası olmuş ve fitne döneminin başlangıcı olarak kabul edilmiştir.
Osman bin Affan, dürüstlüğü, cömertliği, şefkati ve alçakgönüllülüğü ile tanınır. "Zinnureyn" (iki nur sahibi) lakabıyla anılır, çünkü Hz. Muhammed'in iki kızıyla (Rukiyye ve Ümmü Gülsüm) evlenmiştir. Ayrıca, İslam'a yaptığı maddi yardımlar ve Kur'an'a hizmetiyle de bilinir.
Osman bin Affan'ın halifeliği, İslam devletinin genişlemesi, Kur'an'ın bir araya getirilmesi ve yaygınlaştırılması gibi önemli gelişmelere sahne olmuştur. Ancak, halifeliğinin son dönemlerindeki olaylar, İslam toplumunda derin ayrılıklara yol açmıştır. Osman bin Affan, İslam tarihinde saygın bir yere sahip olup, Müslümanlar tarafından hayırla yad edilmektedir.